Mô tả bản chất của sáng kiến:

Trong những năm gần đây, đất nước ta đang tích cực tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện. Sự phát triển kinh tế - xã hội đã và đang đặt ra những yêu cầu ngày càng cao đối với hệ thống giáo dục nước nhà. Trong đó, phải kể đến sự góp phần quan trọng của bậc Tiểu học – nơi đặt nền móng hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh. Có thể nói đây là nơi kết tinh trình độ văn minh của một quốc gia trong một giai đoạn lịch sử, mà sản phẩm của nhà trường là con người - những chủ nhân tương lai của đất nước. Nói cách khác, giáo dục Tiểu học chính là cơ sở ban đầu hết sức quan trọng trong việc đào tạo thế hệ trẻ trở thành những công dân mang trong mình đầy đủ, toàn diện phẩm chất đạo đức tốt.

Có lẽ vì thế mà người giáo viên Tiểu học khác giáo viên ở các cấp học khác đó là phải làm tốt đồng thời 2 nhiệm vụ trong một lớp học: vừa dạy chuyên môn, vừa làm công tác chủ nhiệm. Để đạt được mục tiêu giáo dục nói chung người giáo viên không những chỉ truyền thụ kiến thức mà còn giúp các em tự trau dồi, rèn luyện, phấn đấu, làm chủ tập thể, khẳng định ý chí niềm tin, phát huy vai trò làm chủ bản thân. Nếu công tác chủ nhiệm không tốt, lớp sẽ không có nề nếp, học sinh sẽ không có những đức tính tốt, dẫn đến bài giảng của thầy cô dù có hay bao nhiêu thì cũng không có giá trị tích cực, hiệu quả dạy học và giáo dục sẽ không cao.

Với học sinh lớp 1 thì từ mẫu giáo lên lớp 1 là một bước ngoặt trong cuộc đời của các em. Nếu ở mẫu giáo, hoạt động chủ đạo là vui chơi, thì lên lớp 1 hoạt động học tập là hoạt động chính. Quá trình chuyển đổi hoạt động chủ đạo sẽ gây cho trẻ rất nhiều khó khăn, nhất là tâm lý. Họat động về mặt chủ đạo sẽ quyết định những nét tâm lý đặc trưng nhất của lứa tuổi học sinh tiểu học. Hoạt động học tập diễn ra tốt đẹp sẽ kéo theo sự phát triển tâm lý của trẻ đúng hướng, thuận lợi và ngược lại. Vì vậy, giáo viên cũng như các bậc phụ huynh nắm được những khó khăn tâm lý của trẻ và có biện pháp giúp trẻ khắc phục, trẻ sẽ thích ứng với họat động học tập tốt hơn, tiếp thu sự giáo dục được dễ dàng hơn. Từ đó giúp trẻ đạt kết quả cao trong học tập và phát triển tốt tâm lý cũng như nhân cách của trẻ.
Trong quá trình học, các em đã gặp những khó khăn trong việc thực hiện nội quy học tập, khả năng điều khiển các hoạt động tâm lý của bản thân còn kém. Các em chưa ý thức được rõ giới hạn giữa chơi và việc học nên gặp nhiều khó khăn trong khi chuyển trạng thái từ hoạt động chơi sang học, trẻ chưa biết phân bố thời gian học tập giữa các môn sao cho phù hợp. Các em cũng khó thiết lập mối quan hệ với thầy cô, bạn bè.

Đặc biệt, ở lứa tuổi này các em phải làm quen với phương pháp học tập mới, phải học nhiều môn khác nhau, kể cả những môn các em không thích học. Thậm chí, nếu người lớn không có sự định hướng kịp thời, sẽ có nhiều em căng thẳng trước khối lượng lớn kiến thức vừa mới, vừa trừu tượng. Khả năng phân tán chú ý ở trẻ còn cao, trong khi đó hoạt động học tập lại đòi hỏi các em phải làm những công việc khéo léo và đòi hỏi sự tập trung. Nếu giáo viên quan tâm đến các em sẽ nhận thấy những biểu hiện nổi bật ở các em như không thích đi học hay đi học muộn, nói chuyện riêng khi cô đang giảng bài; học không đồng đều các môn, thường thì các em thích môn nào thì học tốt môn đó; ý thức tự học chưa cao (chỉ học khi nào người lớn nhắc nhở).

Xuất phát từ những lí do trên, với vai trò là một giáo viên chủ nhiệm lâu năm, tôi nhận thấy cần phải tìm hiểu, phân tích và đề ra những giải pháp tích cực nhằm nâng cao dần chất lượng công tác chủ nhiệm của mình. Do đó, tôi mạnh dạn nghiên cứu, tìm tòi, lựa chọn“ Phương pháp giúp giáo viên  làm tốt công tác chủ nhiệm lớp1"

  A.Tính mới của sáng kiến:

        Đây là các biện pháp mà tôi đã tự nghiên cứu trong quá trình giảng dạy và đã được áp dụng tại đơn vị. Các biện pháp này không trùng với ai, chưa được thành văn bản bắt buộc thực hiện.

         B. Về nội dung của sáng kiến:

         * Một số phương pháp mà tôi đã áp dụng cụ thể như sau:

          1. Cách tổ chức lớp học và một số biện pháp giáo dục các kỹ năng cho học sinh

Đối với học sinh lớp 1 là sự thay đổi rất lớn. Ở phạm vi lớp mẫu giáo tất cả mọi hoạt động học tập, vui chơi đến ăn uống , vệ sinh và các sinh hoạt hàng ngày dường như đều tập trung trong khuôn viên lớp học. Bước sang trường Tiểu học là một bước ngoặt lớn. Các em sẽ phải hòa nhập và làm quen với môi trường mới có rất nhiều thói quen và kỹ năng cần được hướng dẫn ngay từ đầu năm học.

-  Vạn sự khởi đầu nan, ngay từ tuần đầu tiên là tuần làm quen của học sinh lớp 1. Tôi xác định đây là những ngày đặc biệt và rất quan trọng với các em. Để các em làm quen với thầy cô, bạn bè và ngôi trường mới. Sau khi đón nhận học sinh, tôi sẽ sắp xếp chỗ ngồi cho các em dựa vào thể chất của từng em để sắp xếp cho phù hợp đảm bảo chất lượng học tập của lớp.

          Ví dụ: Những bạn nhỏ, cận thị, mắt yếu sẽ được ngồi trước, bạn nam ngồi xen kẽ với bạn nữ,...Nhưng giáo viên cũng cần linh động chuyển chỗ ngồi khác nếu như thấy các em có những biểu hiện như không tập trung nghe giảng, hay nói chuyện riêng trong giờ học,...

- Giáo viên sẽ tự giới thiệu về tên, địa chỉ và công việc của mình và cho học sinh làm quen và tạo sự gần gũi, thân thiện với các em. Tổ chức cho học sinh tự giới thiệu về mình trước lớp để rèn tính mạnh dạn tự tin trước tập thể và qua đây giáo viên cũng có cơ hội phát hiện được những em có năng khiếu bầu chọn làm cán sự lớp. Để tạo không khí vui tươi thì ở cuối buổi làm quen tôi đã cho cả lớp cùng hát đồng thanh một bài hát quen thuộc với các em đó là bài “Tạm biệt búp bê thân yêu”.

- Hướng dẫn cho các em làm quen với cảnh quan của nhà trường, giới thiệu cho các em biết các phòng học và phòng làm việc của ban giám hiệu, thư viện, phòng đọc sách, phòng tin học,…

- Các em sẽ ở trường Tiểu học trong 5 năm liền, vì thế việc xác định nhà vệ sinh ở khu vực nào là điều vô cùng quan trọng. Các em cần tìm đúng và nhanh nhà vệ sinh khi có nhu cầu. Khi sử dụng nhà vệ sinh, yêu cầu các em sử dụng đúng cách, sạch sẽ và văn minh để không gây ảnh hưởng đến nhà trường, các bạn bè khác. Tôi đã dẫn các em tới nhà vệ sinh chỉ dẫn cho các em biết đi vệ sinh xong phải xả nước để giữ vệ sinh chung và nhớ rửa tay bằng xà bông sau khi vệ sinh.

- Hướng dẫn học sinh xếp hàng ra vào lớp nhanh chóng gọn gàng bằng hình thức thi đua giữa các tổ và đây cũng là cơ hội để giáo viên kiểm tra và chỉnh đốn trang phục đầu tóc các em sao cho gọn gàng, sạch sẽ trước khi vào lớp và sau khi tan học.

- Giải thích cho học sinh hiểu và ghi nhớ 5 điều Bác Hồ dạy ngay từ những ngày đầu tiên để các em có dấu ấn và là động lực để phấn đấu thành con ngoan trò giỏi cháu ngoan Bác Hồ kính yêu.

- Giới thiệu và hướng dẫn cách sử dụng, bảo quản một cách tỉ mỉ, chi tiết cho học sinh biết về các loại sách, vở, làm sao để không quăn góc, sạch sẽ. Cách giơ bảng đồng loạt, cầm phấn cũng phải đúng cách. Tư thế ngồi học cũng là nề nếp của học sinh. Thường học sinh phải ngồi tư thế thẳng lưng, hai tay để trên bàn trong mỗi tiết học để các em được thoải mái hơn.

- Giáo dục học sinh biết cách giữ vệ sinh nơi công cộng, không xả rác bừa bãi, có ý thức giữ gìn lớp học và cảnh quan trường lớp bằng những việc làm cụ thể như không ăn quà bánh trong lớp, bỏ rác đúng nơi quy định và hướng dẫn các em tham gia vào các buổi lao động vệ sinh trường, lớp.

Trong các tuần tiếp theo tôi tiếp tục rèn một số nề nếp khác như:

- Nề nếp phát biểu ý kiến: Trong lớp thường có một số học sinh tiếp thu rất nhanh nên khi cô yêu cầu giơ tay phát biểu thì thường muốn được cô gọi mình trước nên thường vừa giơ tay, đứng dậy và hét thật to: “Em cô! Em cô! Hoặc Thưa cô em, …”. Chúng ta cần quán triệt và sửa sai cho học sinh. Muốn phát biểu thì ngồi ngay vị trí của mình và đưa tay phải lên, tì gối tay lên mặt bàn đến khi có hiệu lệnh của giáo viên mới được phát biểu. Tuyệt đối không được làm ồn, mất trật tự lớp học. Khi trả lời câu hỏi phải trả lời thành câu, rõ ràng, đúng ngữ pháp.

- Tư thế cầm bút cũng cần được giáo viên quan tâm thường xuyên vì các em mới chập chững làm quen với quyển vở, cây bút mà giáo viên không quan tâm sẽ dẫn đến các em không có thói quen ngồi viết và cầm bút đúng cách và còn ảnh hưởng đến sức khỏe. Trong mỗi giờ tập viết tôi thường hướng dẫn cho các em về tư thế ngồi viết và cầm bút đúng cách, vì là học sinh nhỏ nên các em cần tư duy trực quan cụ thể tôi thường cho các em quan sát một số hình mẫu về tư thế ngồi viết đúng thì các em sẽ dễ dàng ngồi đúng và nhanh hơn. Động viên và nhắc nhở liên tục để các em chỉnh sửa kịp thời.

          - Công tác phối hợp cũng rất quan trọng, ngay từ buổi họp phụ huynh đầu tiên tôi đã thông báo về việc chuẩn bị những đồ dùng dụng cụ học tập, sách vở sao cho phù hợp nhưng phải đúng theo quy định của trường, của lớp. Tư vấn cho cha mẹ các em về việc hướng dẫn học sinh ôn bài ở nhà, cùng với các em chuẩn bị đầy đủ đồ dùng trước khi lên lớp

          2. Làm tốt các yêu cầu và nguyên tắc thực hiện công tác chủ nhiệm

- Nghiên cứu nắm vững đường lối quan điểm, lí luận giáo dục để vận dụng vào công tác chủ nhiệm lớp. Đặc biệt cần nắm vững những phương pháp, nghệ thuật sư phạm.

Ví dụ: Các yếu tố ảnh hưởng tới sự hình thành nhân cách, vai trò của giáo dục, của hoạt động, của môi trường sống, mối quan hệ giữa thầy và trò…

- Nắm vững mục tiêu giáo dục nói chung, mục tiêu dạy học và giáo dục, kế hoạch, nhiệm vụ giáo dục, dạy học của năm học. Việc hiểu toàn bộ kế hoạch của nhà trường trong những năm học có ý nghĩa rất lớn đối với người giáo viên chủ nhiệm vì nó giúp giáo viên chủ nhiệm định hướng cho học sinh mình thực hiện chủ động, sáng tạo nhiệm vụ của lớp vào phong trào chung của nhà trường

- Có kế hoạch tìm hiểu đặc điểm gia đình và hoàn cảnh sống từng học sinh trong lớp vì mỗi học sinh có hoàn cảnh sống khác nhau đặc thù hoàn cảnh sống đó dẫn đến những thuận lợi và khó khăn riêng giáo viên cần nắm vững được những vấn đề này từ đó biết phân loại học sinh theo các đặc điểm để có giải pháp tác động phù hợp.

- Sau khi phân  loại được từng hoàn cảnh khó khăn trong lớp, em thì khó khăn về vật chất thiếu thốn quần áo, dày dép không có đi, em thì thiếu về đồ dùng học tập, sách vở .......Bản thân tôi đã tranh thủ thời gian đi xin những quần áo cũ của bạn bè, hàng xóm. Tận dụng mạng xã hội tôi cũng đã đăng và cũng được nhiều bạn bè ủng hộ, gửi xe đò từ Bình Dương, Thành Phố  cho những bao quần áo, tuy cũ với người ta nhưng lại rất mới với các em vùng khó khăn nới đây. Nhận được những bao đồ , dày dép tôi lại tranh thủ mỗi buổi lên lớp chở hai, ba bao quần áo,tranh thủ giờ ra chơi ngồi phân loại từng loại theo độ tuổi rồi phát cho các em. Nhìn các em nở những nụ cười tươi khi có thêm những bộ quần áo mới, những đôi dép mới, giúp các em  ăn mặc gọn gàng hơn, sạch sẽ hơn, đi học đều hơn .Tôi cũng thấy vui và có thêm nhiều động lực để tiếp tục giúp đỡ các em

 Ví dụ: Trong lớp năm học này có em Đinh Thị Thùy Dung  thường xuyên quên đồ dùng học tập ở nhà; hay nghỉ học không có lý do và khi đến lớp thường mất tập trung hoặc có thái độ buồn chán. Qua tìm hiểu thì tôi được biết do hoàn cảnh gia đình đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý và việc học của em vì bố mẹ li dị, mẹ em phải đi làm xa em phải ở với bà ngoại nên không được quan tâm chăm sóc. Sau đó tôi đã thường xuyên động viên, trò chuyện cùng em làm cho tinh thần em có sự thoải mái hơn. Bằng việc quan tâm và nhắc nhở thường xuyên thì dần dần em cũng đã biết tự học, tự phục vụ và không còn quên đồ dùng như trước.

- Cần nghiên cứu đặc điểm tâm sinh lí học sinh trong lớp vì đặc điểm tâm lí của học sinh được biểu hiện ở khả năng tư duy, nhận thức, trí thông minh, sự nhạy bén,... của học sinh. Đặc điểm này thường bộc lộ qua các hoạt động học tập, vui chơi giao tiếp.

Ví dụ: Em Điểu Thị Khánh Ly hạn chế khả năng giao tiếp, không muốn tiếp xúc với người lạ do em là người dân tộc thiểu số và chưa được học qua mẫu giáo. Tôi thường gần gũi và trò chuyện, động viên, khuyến khích em để phát triển khả năng giao tiếp. Những ngày đầu thì việc làm này khá khó khăn đối với các em, nhưng dần dần thì  em đã có sự tiến bộ rõ rệt các em đã biết lắng nghe và trả lời câu hỏi của cô em đã mạnh dạn tự tin hơn.

- Cần lập kế hoạch chủ nhiệm cho từng tháng, cho năm học để đảm bảo tính hệ thống, phát triển giáo dục nhân cách học sinh. Vì vậy rất cần ở giáo viên chủ nhiệm lớp các phẩm chất nhiệt tình, chân thực,  sâu sát, cần cù, trí nhớ tốt, quan sát tinh tế, tâm lí giỏi, có khả năng xây dựng đội ngũ cán bộ học sinh. Có thể nói giáo viên chủ nhiệm phải vừa là thầy vừa là bạn của học sinh.

  1.1. Thực hiện hiệu quả công tác tổ chức lớp

  a. Chọn ban cán sự lớp có năng lực quản lí

           Để tạo dựng và rèn luyện cho các em thể hiện tinh thần dân chủ và ý thức trách nhiệm đối với tập thể, tôi đã tổ chức cho các em ứng cử và bình bầu để chọn lựa ban cán sự của lớp. Tiến trình bầu chọn Ban Cán sự lớp được diễn ra như sau:

- Bước 1: Giáo viên phân tích rõ vai trò và trách nhiệm của Ban cán sự lớp đặc biệt là lớp trưởng, lớp phó.

- Bước 2: Cho học sinh xung phong ứng cử trước lớp và nói về suy nghĩ của mình nếu được các bạn bầu làm cán sự lớp,  lớp đề cử thêm 2 đến 3 bạn tiêu biểu.

- Bước 3: Tổ chức biểu quyết bình chọn ban cán sự lớp bằng cách giơ tay

-  Bước 4: Công bố kết quả: 3 học sinh đạt số tín nhiệm cao nhất sẽ được bốc thăm để nhận “chức vụ” của mình (lớp trưởng, lớp phó học tập, và lớp phó lao động)

Lần đầu tiên các em được biểu quyết, được thể hiện quyền lựa chọn của mình, tôi thấy các em rất vui, rất hào hứng và các em được bầu chọn cũng cảm thấy tự hào.

Riêng lớp phó văn nghệ được bầu chọn dựa vào năng khiếu của các em. Tương tự các em sẽ tự bầu chọn ra các tổ trưởng của tổ mình.

Cũng cần lưu ý các nguyên tắc bầu cán sự lớp là:

+ Nguyên tắc giáo dục: Việc thành lập cán sự lớp chính là việc giáo dục các em tính chủ động, lòng tin khả năng lãnh đạo và kích thích các em chăm ngoan hơn. Chứ không phải là giáo viên giao quyền cho cán sự lớp thay thế mình trong công tác kiểm soát, xử lý và báo cáo về lỗi vi phạm của các học sinh khác.

+ Nguyên tắc công bằng: Mỗi học sinh cần có cơ hội được thử sức để chứng tỏ bản thân vì vậy giáo viên chủ nhiệm nên luôn thay đổi ban cán sự lớp theo từng tháng hoặc hai tháng một lần để các học sinh đều có cơ hội tham gia làm cán sự lớp.

+ Nguyên tắc tự nguyện: Đa số các em học sinh Tiểu học đều có tâm lý thích làm lớp trưởng nhưng các em mạnh dạn thì xung phong tự ứng cử có em thì không giám vì còn nhút nhát. Khi chọn học sinh làm cán sự lớp giáo viên phải có biện pháp kích thích các em tự nguyện tham gia và hỗ trợ để các em thực hiện nhiệm vụ chỉ như thế mới phát huy được các em và mới đạt được hiệu quả giáo dục. Tuy nhiên cần xem xét và phân tích khả năng của các em để giao nhiệm vụ phù hợp với từng em.

  b. Hướng dẫn cán sự lớp làm việc

          Phân công nhiệm vụ cụ thể cho Ban Cán sự lớp:

+ Nhiệm vụ của lớp trưởng:

- Quản lí chung, theo dõi kiểm tra mọi hoạt động của lớp.

- Điều khiển lớp xếp hàng, tập thể dục,....

- Điều khiển lớp truy bài đầu giờ, sinh hoạt lớp cuối tuần.

- Giữ trật tự lớp khi giáo viên chưa có mặt trong lớp và khi lớp dự các buổi hoạt động ngoài giờ lên lớp.

- Đánh giá kết quả thi đua của lớp, đề nghị giáo viên tuyên dương, phê bình cá nhân hoặc tập thể.

+  Nhiệm vụ của lớp phó học tập:

- Cùng với lớp trưởng tổ chức lớp truy bài đầu giờ; giúp đỡ các bạn cần hỗ trợ học bài, làm bài.

- Theo dõi việc học tập của lớp. Kiểm tra, theo dõi việc thực hiện nhiệm vụ học tập của các tổ trưởng để tổng hợp cho lớp trưởng báo cáo cô chủ nhiệm.

- Đảm nhiệm vai trò lớp trưởng khi lớp trưởng vắng mặt hoặc nghỉ học.

+ Nhiệm vụ của lớp phó lao động:

- Phân công, theo dõi và kiểm tra các tổ trực nhật.

- Điều khiển lớp lao động, vệ sinh lớp, chăm sóc cây xanh.

- Điểm danh học sinh tham gia các buổi lao động và có trách nhiệm báo cho lớp trưởng về tinh thần tham gia làm việc của từng cá nhân.

 - Phối hợp với lớp trưởng, lớp phó học tập giữ trật tự lớp.

+ Nhiệm vụ của lớp phó văn nghệ:

 - Bắt điệu cho cả lớp hát.

- Tổ chức các trò chơi khi được yêu cầu.

- Sưu tầm và dạy cho các bạn những bài hát mới trong tiết sinh hoạt.

+ Nhiệm vụ của các tổ trưởng:

- Kiểm tra vở bài tập của các thành viên trong tổ mình.

- Theo dõi việc học tập, rèn luyện trên lớp của các thành viên.

- Phối hợp quản trật tự trong tổ.

- Báo cáo kết quả học tập và rèn luyện tổ mình cho lớp phó học tập vào cuối mỗi tuần.

Yêu cầu: Ban cán sự lớp phải đoàn kết, hợp tác chặt chẽ với nhau trong công việc chung.

  1.2. Xây dựng đội ngũ học sinh tích cực

          Trước hết giáo viên cần tìm hiểu để phát hiện ra những em học sinh chấp hành tốt nội quy của lớp, trường, được bạn bè tin tưởng quý mến. Sau đó giao cho các em những nhiệm vụ riêng, thay mặt giáo viên kiểm tra, theo dõi, giúp đỡ các bạn trong học tập.

           Dựa vào địa bàn các em ở, xây dựng đôi bạn giúp nhau sao cho phù hợp, những bạn học tốt giúp đỡ những bạn học chưa tốt.

           Cuối tuần vào giờ sinh hoạt các nhóm báo cáo kết quả học tập của nhóm mình cho giáo viên và cả lớp nghe. Sau đó rút kinh nghiệm của từng nhóm, nhóm học tiến bộ thì khen ngợi, nhóm nào chưa tiến bộ thì động viên cố gắng ở tuần sau, giáo viên tiến hành giao nhiệm vụ tuần tới cho các em

 1.3. Thực hiện có hiệu quả các mặt giáo dục

  a. Giáo dục đạo đức

 Giáo dục đạo đức nhằm hình thành cho học sinh những phẩm chất đạo đức cơ bản ban đầu. Để giáo dục về phẩm chất đạo đức cần phải giải quyết đồng bộ nhiều vấn đề nhằm giúp học sinh có ý thức (nhận thức, thái độ, kĩ năng, tình cảm, niềm tin,...) về phẩm chất đó, có thái độ tích cực và có hành vi, thói quen hành vi tương ứng. Vì vậy công tác giáo dục đạo đức phải thực hiện các nhiệm vụ sau:

          + Giáo dục ý thức đạo đức: Giáo viên chủ nhiệm cần giúp các em phân biệt cái đúng, cái sai; cái tốt, cái xấu; cái thiện, cái ác. Từ đó các em làm theo cái đúng, ủng hộ cái tốt, tán thành cái thiện, đấu tranh phê bình cái ác.

          + Giáo dục thái độ, tình cảm đạo đức: Đời sống tinh thần của con người nói chung hay trẻ em nói riêng sẽ trở thành khô cứng nếu con người không biết yêu, không biết ghét, không có cảm xúc. Giáo dục tình cảm đạo đức cho trẻ là thức tỉnh chúng ở những rung động trái tim đối với hiện thực xung quanh, làm cho các em biết yêu cái thiện, ghét cái ác rõ ràng, có thái độ đúng đắn với các hiện tượng cuộc sống thường ngày .

          + Giáo dục hành vi, thói quen đạo đức: Giáo dục cho học sinh làm theo năm điều Bác Hồ dạy thiếu niên nhi đồng, cung cấp và hình thành cho học sinh những chuẩn mực hành vi đạo đức qua các môn học, thông qua việc tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp và lồng ghép trong các tiết dạy hàng ngày.

Ví dụ: Trong các buổi sinh hoạt ngoại khóa cùng với nhà trường tổ chức cho các em thi đọc, thi viết chữ đẹp, thi văn nghệ, kể chuyện, các tấm gương tốt hàng ngày. Tất cả nhằm hình thành cho các em có những chuẩn mực đẹp: nói lời hay, làm nhiều việc tốt, có những hành động đẹp; kính trọng ông bà cha mẹ và thầy cô giáo, biết giúp đỡ bạn bè và yêu thương em nhỏ, ... lớn hơn nữa là yêu gia đình, yêu quê hương đất nước.

          b. Giáo dục ý thức học tập

          Nhiệm vụ học tập là nhiệm vụ hàng đầu của học sinh. Giáo viên phải khuyến khích các em lòng ham muốn học tập, gây cho các em hứng thú học tập, mở rộng hiểu biết và trau dồi kỹ năng, khắc phục khó khăn hoàn thành mọi nhiệm vụ. Để làm được việc này phải cùng các em đề ra biện pháp thi đua học tập.

 Tổ chức hình thức học nhóm “ Đôi bạn cùng tiến” chọn những em học tốt kèm cặp giúp đỡ những em chưa đạt phẩm chất, năng lực; ngoài ra giáo viên luôn theo dõi bồi dưỡng hoặc kèm thêm. Liên tục kiểm tra vào 15 phút đầu giờ buổi chiều. Lớp trưởng và lớp phó học tập có nhiệm vụ kiểm tra vở bài tập, giáo viên có nhận xét hàng tuần, hàng tháng, hàng kì gửi tới phụ huynh học sinh để kết hợp giúp đỡ thêm.

c. Giáo dục lao động

Giáo dục học sinh yêu lao động, biết giữ gìn thành quả lao động, biết tích cực tham gia bất kỳ công việc nào do lớp và trường tổ chức. Trong lao động trước hết các em phải có thái độ học tập tốt, đồng thời hình thành cho các em một số kỹ năng và thói quen đối với lao động, biết sử dụng một số dụng cụ thông thường như: kéo, chổi,...

  Hình thành thói quen lao động như tự phục vụ bản thân và biết làm những công việc giúp người thân trong gia đình.

+ Lao động học tập: Giáo viên cho các em tự do trang trí lên góc sáng tạo của lớp theo chủ đề hàng tháng.

Ví dụ: Tổ chức vào tiết sinh hoạt lớp hoặc giờ ra chơi cho học sinh lựa chọn những sản phẩm thủ công hay mĩ thuật đẹp của tổ mình tự tay trang trí lên góc học tập của lớp.

+ Lao động dọn vệ sinh lớp: Học sinh có ý thức tự biết quét dọn lớp khi thấy lớp học chưa sạch vào giờ ra chơi hay trước buổi học, có ý thức tự lượm rác khi thấy rác ở trong lớp hoặc trong sân trường.

Ví dụ: Tổ chức ngày lao động xanh vào tiết sinh hoạt thứ 6 cuối hàng tháng. Việc này giúp các em cảm thấy thích thú khi học trong môi trường xanh, sạch, đẹp.  

+ Lao động tự phục vụ.

Ví dụ: Học sinh phải biết sắp xếp sách vở, đồ dùng gọn gàng, ngăn nắp, tự lấy và cất ghế khi tham gia các hoạt động ngoại khóa đầu buổi học và sau buổi học; hay biết tự lau chùi bàn ghế của mình khi thấy dơ; biết bật (tắt) điện, quạt khi cần thiết. Biết chải đầu gọn gàng, ăn mặc chỉnh tề và rửa tay sạch sẽ trước và sau khi ăn.

+ Lao động giúp đỡ gia đình những việc nhỏ.

Ví dụ: Thông qua các môn học nhất là môn đạo đức, tổ chức cho học sinh tự bộc lộ thói quen hành vi và kể lại các việc đã làm ở nhà cho mọi người nghe, nhận xét, đánh giá. Giáo viên cần thực hiện phiếu điều tra với một số bài học cần thiết để xác minh qua gia đình, bạn bè hay hàng xóm của từng học sinh.

  d. Giáo dục thể chất

          Trong giờ tập thể dục vào buổi sáng, tập thể dục giữa giờ nhất là vào các tuần đầu năm học, học sinh lớp 1 còn lúng túng chưa biết xếp hàng tập thể dưới sân trường. Giáo viên chủ nhiệm là người hỗ trợ đắc lực để cùng với giáo viên thể dục hướng dẫn các em thực hiện các các động tác một cách tự giác tích cực rèn luyện tác phong nhanh nhẹn, kỉ luật đi vào nề nếp sinh hoạt ở trường.  

  e. Giáo dục thẩm mĩ

           Ở trường Tiểu học giáo viên có nhiệm vụ giáo dục thẩm mĩ cho các em. Giáo viên phát triển những tình cảm thẩm mĩ cho các em qua quá trình lĩnh hội kiến thức, giúp học sinh biết yêu cái đẹp, hiểu biết về cái đẹp và biết làm đẹp bản thân cũng như làm đẹp cho cuộc sống xung quanh.

1.5. Tổ chức buổi sinh hoạt lớp cuối tuần và buổi họp ban cán sự lớp cuối tháng, đầu năm

Cuối mỗi tuần, vào tiết sinh hoạt lớp, lớp trưởng, lớp phó và tổ trưởng báo cáo các mặt hoạt động của lớp để tổng kết các mặt làm được của lớp, giáo viên cần động viên khen ngợi những việc các em đã làm tốt, đồng thời chỉ rõ những thiếu sót và hướng dẫn các em cách khắc phục. Cho các em tự đánh giá, nhận xét nêu ra tồn tại của bản thân để tự điều chỉnh, khẳng định mình. Tiếp theo là sinh hoạt theo chủ điểm của tháng.

Ví dụ: Tháng 11 với chủ điểm là: “Kính yêu thầy cô” thì dựa trên chủ điểm đó tôi sẽ tổ chức cho các em ở tuần thứ nhất sẽ đăng ký thi đua lập nhiều điểm tốt để chào mừng ngày Nhà Giáo Việt Nam; tuần thứ 2 tổng kết thi đua và hát văn nghệ  về chủ đề thầy cô; Tuần thứ 3 vẽ tranh về ngày nhà giáo Việt Nam...

Để giảm bớt sự mệt mỏi, căng thẳng của cả tuần học tập, trong tiết sinh hoạt tôi thường kết hợp tổ chức cho các em chơi một số trò chơi, múa hát, đọc thơ, kể chuyện cổ tích, tổ chức sinh nhật, ... với mục đích tạo cho các em niềm vui trên tinh thần “Mỗi ngày đến trường một ngày vui”.

    Giáo viên chủ nhiệm cũng cần nắm được ngày sinh nhật của các em trong lớp, trong các tiết sinh hoạt tôi đã dành ít thời gian tổ chức sinh nhật tập thể cho các em có ngày sinh trong tuần để động viên các em. Tôi tin chắc rằng không niềm vui nào bằng niềm vui được cô và các bạn tặng những lời chúc, hoa và quà dù món quà ấy là rất nhỏ. Cuối buổi sinh hoạt tôi cũng không quên cho các tổ nêu gương phấn đấu để các em có tiêu chí phấn đấu tự hoàn thiện mình.

  1.6. Tổ chức hiệu quả các phong trào thi đua

          Việc xây dựng phong trào thi đua của lớp có tác dụng rất lớn trong việc học tập và rèn luyện đạo đức của các em. Nó là cái đích trong khoảng thời gian ngắn để các em vươn tới. Muốn đạt được mục đích đó đòi hỏi giáo viên sau khi phát động phong trào thi đua phải luôn theo dõi, kiểm tra, đánh giá, khen chê kịp thời, đúng cách.

          Qua mỗi phong trào thi đua phải tổng kết có phần thưởng cho những em thực hiện tốt.

          Ví dụ: Phát động phong trào thi đua học tốt chào mừng ngày 20/11, 22/12, 8/3, thi đua vở sạch chữ đẹp, lớp sạch, trường đẹp…

Bước 1: Triển khai phong trào.

Bước 2: Học sinh tiến hành họp bàn đưa ra chỉ tiêu và các biện pháp nhằm đạt được chỉ tiêu nêu trên.

Bước 3: Giáo viên theo dõi giúp đỡ và tuyên dương trong thời gian các em thực hiện có kết quả tốt.

Bước 4: Tổng kết, xét thi đua. Nêu gương điển hình và có phần thưởng hợp lí. Động viên, khuyến khích những học sinh chưa đạt được kết quả tốt.

Bước 5: Phân tích những tồn tại. Đề ra biện pháp khắc phục lần sau.

Nếu phong trào nào cũng được thực hiện như vậy tôi tin rằng kết quả sẽ rất tốt. Chính những hoạt động phong trào đã biến quá trình giáo dục trẻ em trở thành quá trình tự giáo dục, làm cho các em tự giác thực hiện tốt hơn, sinh động hơn nhiệm vụ của mình.

1.7. Công tác phối hợp

- Để có nề nếp lớp đi vào ổn định hơn không thể thiếu sự hối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và giáo viên bộ môn  cùng các ban ngành trong nhà trường mà nhất là phía công tác đội. Vì vậy giáo viên chủ nhiệm cũng cần phải thường xuyên trao đổi với giáo viên bộ môn để nắm bắt tình hình và giáo dục kịp thời. Kết hợp với Tổng phụ trách đội trong những giờ sinh hoạt đội và ngoại khóa để hiểu rõ hơn năng khiếu của từng em trong lớp mình quản lý. Bên cạnh đó cần kết hợp chặt chẽ với phụ huynh học sinh để nắm bắt được phương hướng giáo dục học sinh.

Từ những giải pháp giáo dục nề nếp trên đây từ đầu năm đến nay lớp tôi đã có những chuyển biến đáng kể sau:

- Nề nếp lớp ổn định và duy trì hằng ngày nghiêm túc.

- Hăng say trong học tập, mạnh dạn trao đổi những khó khăn vướng mắc với giáo viên chủ nhiệm.

- Trong giờ học học sinh ngồi học ngay ngắn, không còn tình trạng nói chuyện riêng hay làm việc riêng.

- Các em học sinh trong lớp đều ngoan ngoãn lễ phép, kính thầy yêu bạn, lễ phép với người lớn chăm chỉ học tập, có tinh thần chia sẻ khó khăn với ng­ười khác qua các đợt ủng hộ đồng bào miền Trung, các bạn học sinh vùng lũ lụt.

Ví dụ:  Qua đợt vận động của cô Tổng phụ trách kêu gọi học sinh toàn trường mua tăm ủng hộ người mù , phong trào quyên góp ủng hộ học sinh nghèo đón tết canh tý 2020 . Lớp đã ủng hộ được 80.000 đồng mua tăm,  450.000 mua ba suất quà phát cho ba bạn có hoàn  cảnh đặc biệt nhất trong lớp .Tuy số tiền không lớn nhưng các em cũng biết chắt chiu từ tiền ăn vặt hàng ngày. Từ đó thấy được các em cũng đã hình thành từ trong bản thân những tấm lòng nhân ái biết sẻ chia nỗi niềm đau thương mất mát.

- Tinh thần đoàn kết cũng ngày càng cao, các em biết thống nhất đồng lòng giúp đỡ nhau trong học tập cũng như trong vui chơi. Bên cạnh đó các em càng ngày càng ý thức hơn trong những hoạt động

5. Khả năng áp dụng của sáng kiến:

Sáng kiến “ Phương pháp giúp giáo viên  làm tốt công tác chủ nhiệm lớp 1" đã được áp dụng trong toàn khối 1 của Trường Tiểu học &THCS Thuận Lợi  và  đã đem lại hiệu quả cao. Sáng kiến này còn có thể áp dụng cho  khối lớp 1 của các trường tiểu học khác trong huyện.

6. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:

1. Đối với giáo viên:                                

- Luôn bổ sung cho mình những kinh nghiệm còn thiếu nhưng cần phải có để thực hiện tốt công tác chủ nhiệm.

2. Đối với nhà trường:

- Tổ chức các buổi hoạt động ngoài giờ lên lớp bổ ích hơn nữa để các em tăng cơ hội giao tiếp. Qua đó giúp các em rèn luyện các kĩ năng sống.

 7. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả:

Sáng kiến: “kiến “ Phương pháp giúp giáo viên   làm tốt công tác chủ nhiệm lớp 1" đã được áp dụng cho toàn khối 1 Trường Tiểu học Thuận Lợi B và đem lại hiệu quả trong công tác chủ nhiệm. Sau khi áp dụng sáng kiến, học sinh đã tích cực hơn trong học tập, nhiệt tình hơn trong các phong trào; kết quả học tập cũng như  mức độ hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất  đã đạt được kết quả đáng khích lệ.

Sau khi áp dụng các biện pháp nêu trên  cho  lớp1² ( tôi chủ nhiệm)  thì cuối năm học 2018 – 2019  đã đạt được kết quả như sau:

- Mức độ hoàn thành môn học và hoạt động giáo dục:

Mức độ hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất:

 Học kì 1 năm học 2019 – 2020,  lớp 1⁵ tôi chủ nhiệm đạt được kết quả như sau:

- Mức độ hoàn thành môn học và hoạt động giáo dục:

    Mức độ hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất: